Houtbewerking met kinderen; wat is het en vanaf welke leeftijd kun je ermee beginnen? In dit inspirerende blog artikel deelt Katrien Roos van De Lerende Wolf alles wat je hierover wilt weten inclusief enorm veel tips.
Houtbewerking kan je al op jonge leeftijd aanbieden
Bij De Lerende Wolf starten de houtbewerking met kinderen workshops vanaf 4 jaar, maar afhankelijk van hoe handig een kind is, kan dat zelfs eerder. Dat hoeft niet meteen met een hamer en hard hout, ook met zachtere materialen en beperkt gereedschap kan je al veel doen als voorbereiding op het echte werk. Zo stimuleer je namelijk het tweehandig werken, wat helpt bij de ontwikkeling van een voorkeurshand. Ook de fijne en grove motoriek spelen een belangrijke rol.
Tot 5 à 6 jaar mogen kinderen gerust nog van hand wisselen bij gebruik van het gereedschap. En de motorische aspecten van houtbewerken ondersteunen het proces van het ontwikkelen van een voorkeurshand.
Elke workshop start met duidelijke afspraken
Ook in de begeleidende fiches van onze houtbewerking met kinderen pakketten besteden we veel aandacht aan veiligheid. Kinderen nemen dat meestal heel serieus. Houtbewerking wordt vaak gezien als iets voor volwassenen, juist vanwege het ‘gevaarlijke’ gereedschap. Daardoor krijgen kinderen regelmatig vragen als: “Is dat wel veilig?” of “Kan jij dat wel?” en dat versterkt hun verantwoordelijkheidsgevoel.
Wij werken bewust alleen met handgereedschap, niet met elektrisch gereedschap. Het is niet alleen een win voor veiligheid, maar ook een win omdat we meer beroep doen op fijne en grove motoriek. Iets dat bij elektrisch gereedschap vlug over het hoofd wordt gezien en de kinderen de motorische uitdaging ontnemen.
Kindvriendelijke gereedschap
Echt gereedschap op kindermaat, dat is onze eerste vereiste. Volwassen gereedschap is uit den boze, het vergroot alleen maar de kans op ongelukken. Het gereedschap dat we bij De Lerende Wolf aanbieden, heb ik zorgvuldig geselecteerd na veel uitproberen in mijn ergotherapiepraktijk.
Ik kocht verschillende soorten in: sommige waren wel op kindermaat, maar in de praktijk nauwelijks bruikbaar. Die vielen meteen af. Andere werkten goed, ook bij kinderen met motorische uitdagingen, maar de kwaliteit bleek soms twijfelachtig.
Het gereedschap dat we nu aanbieden, daar kan ik met de volle 100% achterstaan. Uiteindelijk is elk stuk gereedschap heel bewust gekozen, met een duidelijk functie en, voor mij als ergotherapeut, een concreet doel. Zo kan ik gericht inschatten wanneer een kind klaar is om een bepaald stuk te gebruiken.
De zaag is een verhaal apart: het is het moeilijkste gereedschap om onder de knie te krijgen. Daarom werken wij niet met een Europese zaag, die zorgt vooral voor frustratie. Onze zagen glijden soepel door het hout, waardoor kinderen er snel vertrouwd mee raken. Ze zien er misschien minder indrukwekkend uit, maar gebruiksvriendelijkheid staat hier voorop en het maakt houtbewerking voor kinderen een stuk plezieriger.
Door te werken met kwalitatief gereedschap op kindermaat verklein je al meteen het risico op ongelukken. Daarnaast is het belangrijk om veiligheidsregels duidelijk uit te leggen en erop te staan dat kinderen altijd een veiligheidsbril en beschermende handschoen dragen.
Toch kan er altijd iets gebeuren
Het meest voorkomende voorval is dat een kind per ongeluk met de hamer op zijn duim slaat, gelukkig valt dit vaak mee. Daarom zit er in onze pakketten voor beginnende houtbewerkers altijd een nagelhouder. Wordt die kapotgeslagen, dan vinden we dat helemaal geen probleem: dat is namelijk een blauwe duim minder en de nagelhouders kunnen we makkelijk vervangen.
Ik vind het heel belangrijk om kinderen niet alleen uit te leggen wát de veiligheidsregels zijn, maar ook waarom ze die moeten volgen. En tegelijk te benoemen dat er altijd kleine ongelukjes kunnen gebeuren, zoals een splinter of een tik op je duim. Grote ongelukken hebben we gelukkig nog niet meegemaakt, niet bij de workshops van De Lerende Wolf en ook niet in mijn ergotherapiepraktijk, die intussen al heel wat jaren ervaring heeft. De keuze om enkel handgereedschap in te zetten heeft hier ongetwijfeld ook een zekere invloed op.
Een ondersteunende rol tijdens houtbewerking met kinderen
Ook als je zelf niets van houtbewerking met kinderen weet, kan je je kind perfect ondersteunen. Voor ouders zonder ervaring met houtbewerking met kinderen hebben we speciale fiches ontwikkeld waarin stap voor stap staat wat je nodig hebt, hoe je het veilig aanpakt en welke technieken je kan gebruiken. Zo kan je samen met je kind ontdekken en leren, zonder dat je bang hoeft te zijn dat je iets ‘verkeerd’ doet.
Voor ouders die zelf heel handig zijn, is het verleidelijk om hun kinderen meteen met hun eigen gereedschap te laten werken. “Het is er, waarom zouden we het dan niet gebruiken?” Toch is dat niet altijd het beste idee: gereedschap op kindermaat is veiliger én stimuleert het leerproces en zorgt voor minder frustratie tijdens houtbewerking met kinderen.
Veel kinderen vinden het trouwens geweldig om mama of papa te laten zien wat ze bij ons in de workshop houtbewerking met kinderen hebben geleerd. Het wordt dan een activiteit die je samen kan doen, waarin jij vertrouwen krijgt in hun vaardigheden en zij groeien in zelfvertrouwen. En eens dat vertrouwen er is, langs beide kanten, kan je ze gerust even loslaten met een paar planken en het juiste gereedschap. Je zou versteld staan van wat ze dan zelf bedenken en maken.
Timmeren aan vaardigheden
We hebben gemerkt dat de workshops vooral gebruikt worden als opstapje om thuis zelf aan de slag te gaan met houtbewerking met kinderen, met ons gereedschap. Vooral ook met het oog op de veiligheid. Vreemde handen dwingen soms meer, denken ouders. Dus als wij er telkens op hameren (woordgrapje) dat de bril en de handschoen telkens aan moet tijdens de workshop houtbewerking met kinderen, dan wordt het ook een goede gewoonte om dit thuis verder te trekken.
De expertisefiches zijn vooral een must voor de beginnende, onzekere ouder, maar we horen ook dat kinderen zelf deze van voor naar achter lezen en ze hun ouders vertellen over de do’s and dont’s van houtbewerking met kinderen. Het is dus heel breed inzetbaar.
Bij De Lerende Wolf is houtbewerking met kinderen nooit alleen maar ‘iets maken’
Houtbewerking met kinderen combineert verschillende werelden: het cognitieve (zoals rekenvaardigheden bij meten, inschatten en plannen), het motorische (fijne en grove motoriek) en het ontwikkelen van verantwoordelijkheidsgevoel. Ook executieve functies zoals plannen, organiseren en probleemoplossend denken krijgen een flinke boost. En dat alles terwijl kinderen bezig zijn met iets concreets en tastbaars, waar ze zichtbaar trots op zijn.
De expertisefiches geven een mooi beeld welke vaardigheden nu eigenlijk geoefend worden tijdens houtbewerking met kinderen.
Een sociale activiteit
Samen aan een project werken (apart weliswaar) bevordert communicatie, samenwerken en het eventueel delen van materiaal. Bij heel wat houtbewerking met kinderen workshops zien we dat er regelmatig neurodivergentie kinderen (ASS, ADHD, …) ingeschreven worden. We houden de groepen bewust klein en we hebben oog voor ieder kind. De kleine groepen nodigen uit tot onderling contact via een gerichte activiteit. Altijd mooi om te zien hoe natuurlijk dit verloopt.
Rust en voldoening
In de leerfase vraagt houtbewerking met kinderen nog veel concentratie, maar eenmaal kinderen de basis onder de knie hebben, kan het een activiteit worden die veel rust en voldoening geeft. Geen wonder dat zoveel volwassenen hun ontspanning vinden in houtbewerking, waaronder ook deze ergotherapeut. En als je als ouder eenmaal ziet wat je kind zelfstandig kan met een paar planken en kindvriendelijk gereedschap, zou je versteld kunnen staan van hun creativiteit.
Is houtbewerking met kinderen ook iets voor jouw kids? Wij zijn super benieuwd! Deel het gerust in een reactie onderaan dit blog artikel. Ook als je vragen hebt aan Katrien. Stel ze gerust.
